انسان از آن جهت که صاحب فکر و اندیشه است،
می‌خواهد درباره بسیاری از مطالب پرس‌وجو کرده، چرایی و چگونگی مطالب را دریابد. از
جمله مسائلی که فکر انسان را به خود معطوف داشته، مسائل مربوط به «رزق و روزی»
انسان و دیگر موجودات است به‌طوری‌که همواره در پی آن است تا روزی‌ِ بیشتری به دست
آورد. انسان سوالات فراوانی را در این مورد در ذهن خود می‌یابد، تا آنجا که اگر بگوییم بعضی از سوالات به صورت روزانه در بین مردم
جریان دارد، سخن به گزاف نگفته‌ایم.
سوالاتی از این قبیل:
– عوامل موثر در افزایش روزی چیست؟ اسباب و علل
کاهش روزی کدام است؟
– فلسفه وسعت رزق یک گروه و اندک بودن رزق گروهی
دیگر چیست؟
– نقش تلاش و سعی انسان برای به دست آوردن روزی و
ارتباط آن با تقدیر روزی چگونه است؟
– آیا دعا در افزایش روزی موثر است؟
– تا چه اندازه رزق حلال و حرام در سرنوشت انسان
موثر است؟
کتاب «رزق و روزی از دیدگاه قرآن و حدیث» اثر علی
متین، به سوالات و دغدغه‌های افراد درباره کسب رزق و روزی از دیدگاه قرآن و حدیث
پاسخ گفته است که در ادامه می‌خوانید: علاوه بر اینکه دعا کردن برای طلب رزق و روزی
در سیره انبیاء و اولیاء وجود داشته است، آیات و روایات نیز ما را به دعا نمودن در
طلب رزق و روزی تشویق و ترغیب نمی‌نمایند؛ ا ز جمله جملاتی که می‌توان در این زمینه
بدان استناد کرد، آیاتی هستند که در آنها سخن از «فضل الهی» به میان آمده و ما را
به طلب نمودن از «فضل الهی» امر کرده‌اند؛ «واسْألُوا‌ا… مِن فضْلِه». در کنار این
آیه شریفه به این حدیث شریف از وجود مبارک حضرت رسول (ص) توجه می‌کنیم که
می‌فرمایند: برای خداوند عزوجل افزوده‌هایی از روزی است که به هر کس از خلق خود که
بخواهد عنایت می‌کند.حال با توجه به این آیه شریفه و حدیث نبوی می‌توان دریافت که
خداوند سبحان علاوه بر رزق مقدر و ثابت، یک افزوده‌هایی دارد که می‌توان به وسیله
دعا از آن بهره‌مند شد. شاهد بر این نتیجه این سخن امام صادق (ع) است که می‌فرماید:
خداوند روزی‌ها را میان بندگان خود تقسیم کرد و مقدار فراوانی از آن باقی ماند که
میان هیچ کس تقسیم نکرد.
خداوند فرموده است: «و از خدا فضل او را بخواهید.
»امام باقر (ع) نیز می‌فرماید: روزی‌ها معین و تقسیم شده است و خداوند را فضل و
زیادتی است که آن را از طلوع فجر تا طلوع خورشید تقسیم می‌کند واین فرموده اوست که:
«از خدا فضل او را بخواهید.» ۲- آیه شریفه می‌فرماید: « و هر کس از خدا پروا کند،
(خدا) برای او راه بیرون شدنی قرار می‌دهد و از جایی که حسابش را نمی‌کند به او
روزی می‌رساند… امام صادق (ع) درباره اینکه، چرا خداوند سبحان روزی مومنان را،
این‌چنین قرار داده و از جایی می‌رساند که فکرش را هم نمی‌کنند، می‌فرماید: خداوند
عز وجل روزی مومنان را از جایی می‌رساند که فکرش را هم نمی‌کنند؛ علتش این است که
وقتی مومن نداند، روزیش از کجا خواهد رسید، زیاد دعا می‌کند. حال با توجه به آیه
شریفه و حدیث شریف، می‌توان نتیجه گرفت که نه تنها خداوند سبحان از ما خواسته است
که به درگاه او برای رزق و روزی خود دعا کنیم، بلکه رزق‌رسانی مومنان را به گونه‌ای
قرار داده است که آنها بیشتر با دعا سر و کار داشته باشند، چرا که اگر انسان نداند
روزیش از کجا می‌آید، ناخواسته دست به دعا برداشته و از رزاق حقیقی می‌خواهد که او
را روزی بیشتر و بهتر عنایت فرماید. پس قرآن کریم علاوه بر آنکه ما انسان‌ها را به
تلاش تامین معاش دعوت می‌کند، به دعا کردن برای جلب روزی نیز تشویق و ترغیب می‌کند.
همچنین پیشوایان معصوم (ع) علاوه بر آنکه به صورت عام دعا و مناجات و ارتباط با خدا
را در همه امور به ما سفارش فرموده‌اند، به صورت خاص نیز به دعا در طلب رزق و روزی
از خداوند متعال تاکید داشته‌اند.
حضرت علی (ع) به امام حسن (ع) سفارش می‌فرماید: و
بدان (پسرم) آن خدایی که به دست (قدرت و توانایی) اوست، خزانه‌های آسمانی و زمین،
دعا و درخواست را به تو اجازه داده و پذیرفتن را ضامن شده است و به تو فرموده که از
او بخواهی تا ببخشد و رحمت و مهربانی بطلبی تا مهربانی کند. پس هر وقت او را بخوانی
صدایت را می‌شنود و هرگاه با او مناجات و راز و نیاز کنی، راز دلت را می‌داند، پس
خواست خود را به او می‌رسانی… و از خزانه‌های رحمتش می‌خواهی آنچه را که غیر او بر
بخشیدنش توانا نیست؛ از قبیل: درازی زندگانی‌ها و درستی تنها و فراخی روزی‌ها، و
در دو دست تو کلیدهای خزانه‌هایش را نهاده، به چیزی که برای تو در آن از درخواست از
او اجازه فرموده، پس هرگاه بخواهی، به سب دعا درهای نعمتش را بگشایی و پی در پی
رسیدن باران‌های رحمتش را درخواست نمایی.
امام صادق (ع) می‌فرماید: رسول گرامی اسلام به
اصحاب خود فرمودند: آیا شما را به سلاحی راهنمایی کنم که از دشمنتان نجات بخشد و
روزیتان را افزایش دهد، عرض کردند: آن سلاح چیست؟ حضرت فرمود: شب و روز خدا را
بخوانید که اسلحه مومن دعاست. پس با توجه به آنچه بیان شد، در نهایت می‌توان گفت:
ائمه (ع) هم در مرحله عمل و هم در مقام گفتار، از ارتباط بین دعا و طلب روزی خبر
داده و ما را از غفلت در این زمینه بر حذر می‌دارند.
