نکوهش دنیا و زهد در دنیا از توصیه های موکد در آموزه های اسلام است و در این باره روایات متعددی از ائمه علیهم السلام صادر شده است.
امام صادق (ع) در این باره فرموده اند: «کسى که به دنیا زاهد و بى رغبت باشد، خدا حکمت را در قلبش بر جا دارد و زبانش را به آن گویا سازد، و او را به عیب هاى دنیا و درد و دوایش بینا گرداند، و او را از دنیا سالم بیرون کند و به بهشت دارالسلام در آورد.»
ایشان همچنین می فرمایند: «همه خیر در خانه اى نهاده شده و کلیدش را زهد و بىرغبتى به دنیا قرار داده اند.»
امیر المؤمنین امام علی (ع) فرموده اند: «اخلاقى که بیشتر انسان را کمک به دین می کند، زهد نسبت به دنیا است.»
مردى از على بن الحسین علیهما السلام درباره زهد پرسید، فرمودند: «زهد ده چیز است، (و درجاتى دارد) بالاترین درجه زهد پست ترین درجه ورع و بالاترین درجه ورع پست ترین درجه یقین و بالاترین درجه یقین پستترین درجه رضاست، همانا تمام زهد در یک آیه از کتاب خداى عز و جل است: «تا بر آنچه از دست شما رفته افسوس نخورید و به آنچه به شما رسیده شادى نکنید، ۲۳ سوره ۵۷».
و از حضرت صادق (ع) است که: «هر دلى که شکى یا شرکى داشته باشد، ساقط و بى ارزش است و آنها (پیغمبر و اولیاء خدا) زهد نسبت به دنیا را خواستند تا دلشان براى آخرت فارغ باشد (زیرا محبت دنیا و آخرت در یک دل جمع نشود).»
امیرالمؤمنین (ع) می فرمایند: «علامت مشتاق به ثواب آخرت بى رغبتى نسبت به شکوفه (خرم و بى ثبات) دنیاى نقد است، همانا بى رغبتى زاهد نسبت به دنیا، از آنچه خداى عز و جل برایش از دنیا قسمت کرده کاهش ندهد، اگر چه زهد کند، و حرص شخص حریص بر شکوفه دنیاى نقد، برایش افزونى نیاورد، اگر چه حرص زند، پس مغبون کسى است که از بهره آخرت خود محروم ماند.»
همچنین، از على بن الحسین علیهما السلام پرسیدند، کدام عمل نزد خداى عز و جل بهتر است؟ فرمودند: «هیچ عملى بعد از معرفت خداى عز و جل و رسولش (ص) بهتر از بغض دنیا نیست، و براى آن شعبههاى بسیاری است و براى گناهان (نافرمانی هاى خدا) شعبههاى بسیاری است: نخستین نافرمانى که خدا را نمودند تکبر بود و آن نافرمانى شیطان بود، زمانى که سرپیچى و گردنفرازى کرد و از کافران گشت.
و دیگر حرص است که نافرمانى آدم و حوا بود، زمانى که خداى عز و جل بآنها فرمود: «از هر چه خواهید بخورید ولى به این درخت نزدیک مشوید که از ستمکاران باشید، ۲۵- سوره ۲» پس آدم و حوا چیزى را گرفتند که بدان احتیاج نداشتند، و این خصلت تا روز قیامت در ذریه آنها رخنه کرد، از این رو و بیشتر آنچه را آدمیزاد می طلبد بدان احتیاج ندارد.
و دیگر حسد است که نافرمانى پسر آدم (قابیل) بود، زمانى که به برادرش (هابیل) حسد برد و او را کشت، و از این نافرمانی ها دوستى زنان و دوستى دنیا و دوستى ریاست و دوستى استراحت و دوستى سخن گفتن و دوستى سرورى و ثروت منشعب گشت، و اینها هفت خصلت است که همگى در دوستى دنیا گرد آمدهاند، از این رو پیغمبران و دانشمندان بعد از شناختن این مطلب گفتند: دوستى دنیا سر هر خطا و گناه است و دنیا دو گونه است: دنیاى رساننده و دنیاى ملعون (یعنى دنیائى که انسان را به طاعت و قرب خدا می رساند به قدر کفاف است که آن ممدوح و پسندیده است و دنیائى که بیش از مقدار کفاف و زیادتر از احتیاج است که آن مایه لعنت و دورى از رحمت خدا است).»
رسول خدا (ص) فرموده اند: «در دنیاجوئى زیان زدن به آخرت است و در آخرت جوئى زیان زدن به دنیا، شما به دنیا زیان زنید که آن به زیان رسانیدن سزاوارتر است.»
منبع: برگرفته از اصول کافی
